Schilderen met Olieverf voor Beginners: Een Complete Gids

Schilderen met olieverf kan erg uitdagend zijn voor beginners. Dat neemt niet weg dat ook grote schilders zoals Van Gogh en Rembrandt net zoals jou zijn begonnen met olieverf schilderen. Dus als zij dat kunnen, waarom jij niet? Maar waar begin je? Welke materialen heb je nodig? En hoe zorg je ervoor dat je schilderij goed blijft? In deze gids neem ik je stap voor stap mee. 

Ik begin met het uitleggen wat olieverf is. Het helpt namelijk echt wanneer je weet wat olieverf is en hoe het product werkt. Oftewel, wat basiskennis van olieverf. Vervolgens laat ik je zien welke producten je nodig hebt om te beginnen met olieverf schilderen. Daarna laat ik je zien hoe je kunt schilderen met olieverf. Ik laat je verschillende technieken zien en heb een stap-voor-stap tutorial die je kunt volgen. Ik eindig met een aantal praktische tips die je kunnen helpen met toekomstige olieverf schilderijen. 

Voordat ik verder ga, vind ik het leuk om mijzelf even kort voor te stellen. Mijn naam is Mandy Groot en ik ben teken- en schilderdocent met meer dan 40 jaar ervaring. Op deze website vind je boordevol teken- en schilderinspiratie, en ook op mijn YouTube-kanaal kun je nieuwe ideeën opdoen. Mijn doel is om zoveel mogelijk mensen te inspireren en creatief bezig te laten zijn.

olieverf voor beginners

Wat is olieverf?

Olieverf is een medium dat bestaat uit pigmenten gemengd met een olie. Deze verf droogt langzaam, wat schilders de tijd geeft om kleuren te mengen en details te verfijnen. Olieverf is er al sinds de 15e eeuw. In dit tijdperk maakte schilders zoals Jan van Eyck het medium erg populair onder schilders. 

Het unieke aan olieverf is de rijke, diepe kleur en de flexibiliteit die het biedt. Olieverf droogt langzaam. Het geeft je de tijd om je kunstwerk rustig aan op te bouwen en, zolang de verf nog nat is, kun je het verfijnen en aanpassingen aanbrengen. Je werkt dan als het ware “alla prima”, oftewel nat-in-nat.

In plaats van alla prima kun je ook in meerdere lagen werken. Deze lagen geven diepte en complexiteit in een schilderij. Het werken in meerdere lagen houdt in dat je de geschilderde laag laat drogen alvorens met een volgende laag verder te gaan. Hierbij is het belangrijk dat je het “vet over mager” principe hanteert. Dit betekent dat je begint met een magere olieverf: je verdunt de olieverf met oplosmiddel, zoals terpentine. In een volgende laag ga je geleidelijk over naar vettere lagen. Je kunt nu je olieverf rechtstreeks uit de tube gebruiken, of je voegt er wat painting medium aan toe. Dit bevat olie, waardoor je verf vetter en smeerbaarder wordt. Deze techniek voorkomt dat de bovenste lagen barsten na verloop van tijd. Je kunt natuurlijk ook je kunstwerk vernissen, maar daarover later meer!

Goed om te weten: Terpentine heeft een vrij sterke, indringende geur waar ik, ondanks goed ventileren, na korte tijd hoofdpijn van krijg. Ik ben dan ook blij dat er inmiddels goede verdunners, of liever gezegd “vermagerders”, verkrijgbaar zijn die niet zo’n sterke geur hebben, zoals bijvoorbeeld Gamsol. Ondanks dat blijft ventileren zeker een aandachtspunt!

Nu we weten dat olieverf een langzaam drogend medium is die in meerdere lagen kan worden aangebracht, is het tijd om te kijken naar de benodigdheden voor het schilderen met olieverf.

Benodigdheden voor beginnende olieverf schilders

Om te kunnen beginnen met olieverf schilderen heb je een aantal basisbenodigdheden nodig. Hieronder vind je een overzicht van de belangrijkste materialen:

Olieverf

Ik raad je aan om te investeren in een paar basiskleuren van goede kwaliteit. Begin met primaire kleuren (rood, ultramarijnblauw, geel), wit en bijvoorbeeld rauwe omber. Hiermee kun je heel veel kleuren mengen. Populaire merken van goede kwaliteit zijn o.a. Winsor & Newton, Rembrandt en Van Gogh.

Leuk te weten: Als je een dikke laag olieverf aanbrengt en door en door laat drogen heeft het dezelfde dikte en vorm als hoe je het hebt aangebracht! Deze eigenschap kan handig zijn als je graag veel structuur in je werk wilt creëren.

Penselen

Er zijn verschillende soorten penselen beschikbaar, namelijk synthetische en penselen van natuurlijk haar (bijvoorbeeld varkens- of marterhaar). Synthetische penselen zijn doorgaans voordeliger dan penselen van natuurlijk haar. De laatstgenoemde hebben een betere “verfdraagcapaciteit”. De type penselen die handig zijn bij olieverven zijn ronde, platte en filbert, oftewel kattentong. Ze zijn er verschillende maten en soorten dus het is handig wanneer je een mix van allen hebt. Vind hier alle penselen voor olieverf.

Doek of paneel

Kies voor een geprepareerd canvas of schildersdoek. Hiermee bedoel ik een schildersdoek dat is voorzien van een aantal lagen gesso. Des te goedkoper het doek, des te minder gesso er is gebruikt. Gesso zorgt ervoor dat je verf goed hecht en niet wordt ‘opgezogen’ in het doek… dit zou zonde zijn van je kostbare olieverf! Vind hier goede schildersdoeken voor olieverf.

Schilderspalet

Een traditioneel houten palet of een wegwerp palet is handig om je verf op te mengen. Zorg dat je voldoende ruimte hebt om kleuren goed te mengen. Persoonlijk ben ik meer van het hergebruiken, want al dat afval vind ik maar zonde! Daarom heb ik mijn eigen schilderspalet ontwikkeld, deze kun je gratis downloaden. Het enige wat je nog hoeft te doen is deze zelf plastificeren. Nog duurzamer? Je kunt ook mijn schilderspalet uitprinten en onder wat doorzichtig glas doen. Zo hoef je niet eens plastic te gebruiken 🙂

Mediums

Terpentine of geurloze oplosmiddelen, zoals Gamsol, wordt gebruikt om de verf te vermageren en voor het schoonmaken van penselen. Mediums zoals painting medium, lijnolie en glaceermedium gebruik je om olieverf vetter te maken. Painting medium is het minst vet van deze drie; lijnolie is vetter dan painting medium en glaceermedium is vetter dan lijnolie.

Paletmessen

Deze worden gebruikt om te mengen en om olieverf, eventueel in dikke lagen, op het doek aan te brengen. Hier vind je een aantal geschikte paletmessen voor het mengen van olieverf.

Schildersezel

Een stevige ezel geeft je de flexibiliteit om rechtop te schilderen en je werkstuk goed te bekijken. Daarnaast is dit ook stukken beter voor je rug en je nek. Wanneer ik aan tafel aan het schilderen ben zit ik als snel helemaal voorovergebogen en krijg ik last van mijn rug en nek. Een ezel zorgt ervoor dat ik in ieder geval rechtop blijf zitten. Werk je graag aan tafel, dan is een tafelezel aan te bevelen. Vind hier een aantal ezels voor het schilderen!

Doekjes en potten voor olieverf

Gebruik oude doeken of keukenpapier om je kwasten af te vegen. Persoonlijk heb ik altijd keukenpapier en babydoekjes bij de hand, want dit werkt erg makkelijk! Potjes zijn handig voor het bewaren van oplosmiddelen en mediums. Overgebleven olieverf kun je afdekken met aluminiumfolie en eventueel in de vriezer bewaren. Olieverf droogt onder andere onder invloed van licht en daarom dek ik het af met aluminiumfolie.

Schilderen met olieverf voor beginners

Dit is het deel waar je aan de slag kunt gaan met olieverf schilderen. Eerst vertel ik nog wat kort over de mogelijke technieken en daarna ga je aan de slag! 

Technieken voor schilderen met olieverf

Vet over mager

Zoals eerder genoemd, begin je met magere verf en werk je naar vettere lagen toe. Dit voorkomt scheuren in je schilderij.

Alla prima

Ook bekend als ‘nat-in-nat’. Hierbij schilder je natte verf direct op natte verf, wat snelle en spontane resultaten kan opleveren.

Glaceren

Het aanbrengen van dunne, transparante lagen over droge verf om diepte en glans te creëren.

Impasto

Dik aanbrengen van verf om textuur te creëren, vaak met een paletmes.

Stap-voor-stap uitleg voor het beginnen met olieverf schilderen

Stap #1: Voorbereiding

Een goed begin is het halve werk. En dat is echt zo! Zorg dat je een vrije werkruimte hebt om te schilderen. Zorg er voor dat je alle benodigde materialen bij de hand hebt. Goede verlichting en een goed geventileerde ruimte helpen voor een prettige werkomgeving. Indien je aan een ezel werkt, zorg er dan voor dat deze op een comfortabele positie staat.

Stap #2: Ondertekening

Maak een schets op je doek met houtskool of verdunde, magere olieverf om de compositie vast te leggen.

Stap #3: Eerste laag

Breng een dunne laag verf aan met behulp van een oplosmiddel. Dit is de ‘magere’ laag.

Stap #4: Opbouwen van lagen

Werk verder met pure olieverf en voeg meer medium toe voor de volgende lagen. Werk van donker naar licht, en van groot naar klein.

Stap #5: Details en correcties

Voeg details toe en corrigeer waar nodig. Gebruik fijnere kwasten en werk zorgvuldig.

Stap #6: Droogtijd

Laat je schilderij tussendoor goed drogen. Dit kan enkele dagen tot weken duren, afhankelijk van de dikte van de verf.

Je verwacht het misschien niet, maar niet elke kleur droogt even snel. Gebruik je bijvoorbeeld veel wit in je schilderij dan zul je merken dat dit een relatief lange droogtijd bestrijkt.

Tips voor schilderen met olieverf voor beginners

Natuurlijk mogen een aantal praktische tips niet ontbreken. Deze tips geef ik ook altijd mee aan mijn cursisten en nu ook aan jou 🙂

Tip #1: Geduld tijdens het schilderen met olieverf

Olieverf droogt langzaam, dus neem de tijd. Forceer het droogproces niet met hittebronnen, want dit heeft geen zin. Olieverf droogt namelijk onder invloed van licht en zuurstof.

Tip #2: Mengen van kleuren

Experimenteer met het mengen van kleuren op je palet of, als je het aandurft, in je schilderij. Probeer verschillende combinaties en mengsels om unieke en daardoor persoonlijke tinten te creëren.

Tip #3: Onderhoud van penselen

Reinig je kwasten grondig na elke sessie. Gebruik oplosmiddelen en vervolgens zeep en water om de penselen in goede conditie te houden. Bekijk eens dit artikel voor het schoonmaken van olieverf penselen.

Tip #4: Werkruimte ventileren

Zorg voor een goed geventileerde werkruimte om de eventuele dampen van oplosmiddelen te verminderen.

Hoe je olieverf schilderij beschermen

Om je olieverfschilderij te beschermen, kun je gebruik maken van vernis. Er zijn twee vormen van vernissen, namelijk tussenvernissen en eindvernissen.

Retoucheervernis

Breng een retoucheer-, of tussenvernis aan nadat je schilderij ongeveer drie maanden heeft gedroogd. Dit beschermt de verflaag terwijl deze verder uithardt en het is nog steeds overschilderbaar.

Slotvernis

Breng een slotvernis aan nadat je schilderij minimaal zes tot twaalf maanden heeft gedroogd (afhankelijk van de dikte van de laag olieverf). Slotvernis beschermt tegen vuil, stof, en UV-licht. Kies voor een glanzende, matte of satijnen afwerking, afhankelijk van je voorkeur.

Aanbrengen van vernis

Gebruik een schone, zachte kwast of een spuitvernis. Werk in een stofvrije omgeving en zorg ervoor dat je schilderij schoon en droog is voor je begint.

Conclusie

Schilderen met olieverf is enorm leuk om te doen en heeft veel schilders bekend gemaakt. Door te begrijpen wat olieverf is, welke materialen je nodig hebt, en de juiste technieken toe te passen, kun je prachtige kunstwerken maken met olieverf. En wie weet ben jij de volgende Van Gogh of Rembrandt!?

Vergeet niet om geduld te hebben en je schilderij goed te beschermen met vernis. Hopelijk heb je alles kunnen vinden waar je naar zocht. Zo niet? Laat dan even een reactie achter op de pagina zodat ik je verder kan helpen!

Heb je een kunstwerk gemaakt? Ik ben reuze benieuwd! Laat je kunstwerk zien door deze te delen op Facebook of Instagram en tag mij daarin met #mandygroot.

4 gedachten over “Schilderen met Olieverf voor Beginners: Een Complete Gids”

  1. Hallo,

    Wat een fijne heldere uitleg over olieverf voor beginners.
    Ik ben 71 jaar, met pensioen en heb het schilderen opgepakt als nieuwe hobby.
    Ik schilderde af en toe hobbymatig met acryl en ben afgelopen mei op in Duitsland op schildercursus geweest waar ik voor het eerst met olieverf heb gewerkt.
    Ik ben helemaal “om” en wil nu vaker met olieverf gaan werken.

    Vriendelijke groet
    Else

  2. Marja van Zeeland

    Hallo Else, duidelijke uitleg. ik vraag me wel af omdat ik dat net had gelezen dat je universele doeken hebt en oliehoudende doeken. oliehoudend zou zorgen dat de verf niet zoveel wordt opgenomen en mooier zal zijn dan met een doek bewerkt met gesso, eerlijk gezegd is dit ook voor mij nieuw.
    Groetjes, Marja

Laat een reactie achter

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Winkelwagen
Scroll naar boven